Η ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΘΑIΝΕI. ΚΕΝΤΡΟΑΡΙΣΤΕΡΑ Η ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ;
Η κρίση και η εκλογική συρρίκνωση των Σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην πλειοψηφία των Ευρωπαϊκών χωρών.
Οι όποιες εξαιρέσεις αφορούν χώρες, όπου για πολλά χρόνια είχαμε κυριαρχία της δεξιάς και ήταν αποτέλεσμα της φθοράς, που αυτή υπέστη, παρά μια συνειδητή ιδεολογική στροφή των κοινωνιών. Η εξήγηση του φαινομένου μπορεί να είναι αποκαλυπτική και για το μέλλον που μπορεί να έχει η αποκαλούμενη «κεντροαριστερά» στην Ευρώπη και ειδικά στην Ελλάδα.Ταυτόχρονα παρατηρείται μετάγγιση των πολιτικών δυνάμεών τους σε «επαναστατικά» σχήματα, που δεν έχουν σχέση με την παραδοσιακή κομουνιστική αριστερά. Το κινηματικό στυλ και ο λόγος της αντιπαγκοσμιοποίησης που υιοθετούν δεν είναι συγκυριακός. Τα πολύμορφα antiglobal κινήματα αποτελούν εδώ και πάνω από μία δεκαετία τον νέο πόλο στην Αριστερά, καθώς το κομμουνιστικό κίνημα στις περισσότερες χώρες του κόσμου φαίνεται να έχει χάσει την παλιά του δύναμη. Διαθέτουν ένα «κινηματικό» φαντασιακό που δηλώνει αντίθεση συνολικά με την παγκόσμια τάξη πραγμάτων και το πολιτικό σύστημα που τη διαχειρίζεται. Εκφράζουν την αποξένωση από την πορεία των πολιτικών πραγμάτων που αισθάνονται ιδιαίτερα οι νεότερες γενιές.
Επιγραμματικά, δεν ξέρουν τι θέλουν, αλλά ξέρουν τι δεν θέλουν.
Ένα τέτοιο κίνημα είναι στην Ελλάδα και ο ΣΥΡΙΖΑ, που κατάφερε συγκυριακά (;) να εγκλωβίσει πολιτικές δυνάμεις από το ΠΑΣΟΚ.
Είτε συμμαχία είτε ανταγωνισμό επιδιώξουν τα Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα με το φαντασιακό αυτό, είναι χαμένα από χέρι, στον βαθμό που δεν μπορούν να συγκροτήσουν ένα όραμα που να περιέχει όχι την αρνητική αλλά τη θετική προοπτική. Δηλαδή το τι είναι και τι μπορεί να είναι μια ουσιαστικά προοδευτική και ταυτόχρονα υπεύθυνη διακυβέρνηση, πώς θα επιδιωχθεί και με ποιους. Ένα όραμα που να υπερβαίνει τον συγκυριακά αντιπολιτευτικό χαρακτήρα και μπορεί να δώσει έκφραση στις προσδοκίες των πολιτών. Αν δεν συγκροτήσουν οι σοσιαλιστές και ο αριστερός-προοδευτικός χώρος γενικότερα ένα καινούργιο όραμα ικανό να επηρεάσει το φαντασιακό της κοινωνίας, τότε δεν τίθεται σε κίνδυνο μόνο ο σοσιαλιστικός χώρος, αλλά συνολικά η πορεία της Ε.Ε. με τις όποιες συνέπειες στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών, μεταξύ των οποίων και των Ελλήνων.
Τα Σοσιαλδημοκρατικά και σοσιαλιστικά κόμματα γεννήθηκαν ως κόμματα του κόσμου της εργασίας και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Προσπαθούσαν να διαμορφώσουν ένα πρόγραμμα διεκδικήσεων και στόχων για το εργατικό κίνημα ενώ συγχρόνως ο τελικός τους σκοπός ήταν αυτός της ανατροπής του παρόντος συστήματος.
Ήταν ιστορικά ο «άλλος δρόμος» προς την άρση των κοινωνικών αδικιών , που σε άλλες χώρες έγινε με επαναστάσεις και πολύ αίμα. Ή αλλιώς ο ειρηνικός συμβιβασμός των καπιταλιστών με την εργατική τάξη μπροστά στον κίνδυνο να χάσουν μαζί με τα προνόμια και τη νομή της εξουσίας κι αυτά τα ίδια τα κεφάλια τους, όσο το φάντασμα του Στάλιν πλανιόταν στα πολιτικά δρώμενα της Ευρώπης. Η συνεχής πάλη μεταξύ τελικού σκοπού και καθημερινών στόχων, τα οδήγησε σε τρεις μεγάλες αναθεωρήσεις.
Με την πρώτη εγκατέλειψαν ουσιαστικά τον στόχο της επανάστασης και υιοθέτησαν την πορεία προς τον σοσιαλισμό μέσα από μεταρρυθμίσεις, εντός του καπιταλιστικού συστήματος και όχι εναντίον του.
Με τη δεύτερη αναθεώρηση εγκατέλειψαν κάθε σχεδιασμό υπέρβασης του καπιταλισμού, επιδιώκοντας κυρίως να του δώσουν ένα περισσότερο κοινωνικό και δίκαιο πρόσωπο. Η αναθεώρηση αυτή οδήγησε τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα σε "συμφιλίωση με τον καπιταλισμό" σύμφωνα όμως με σοσιαλδημοκρατικούς όρους . Κλασικό παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Γερμανίας που εγκατέλειψε επισήμως το μαρξισμό, ακόμα και σαν εργαλείο πολιτικής ανάλυσης..
Σήμερα, βρίσκονται σε μια διαδικασία τρίτης αναθεώρησης, η οποία οδήγησε τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στη συμφιλίωση με τον καπιταλισμό αυτή τη φορά με όρους νεοφιλελευθερισμού (στην εποχή της παγκοσμιοποίησης). Οι σοσιαλδημοκράτες επιδιώκουν να εμφανιστούν ως οι εκσυγχρονιστές και οι πιο αποτελεσματικοί διαχειριστές του καπιταλιστικού συστήματος.
Αυτός ο νέος αναθεωρητισμός, τείνει, μετά την εγκατάλειψη των θέσεων της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας, να εγκαταλείψει και τα σύμβολα, τις ιστορικές παραστάσεις και εικόνες που την συνόδευαν από την ημέρα της εμφάνισής της στο ιστορικό προσκήνιο. Η αλλαγή των συμβόλων σηματοδοτεί την συνειδητή απόφαση εγκατάλειψης του παρελθόντος . Σήμερα τα ιστορικά εργατικά κόμματα της Δύσης βιώνουν μία ακόμα κρίση, που τώρα όμως αγγίζει τον πυρήνα της ιστορικής τους ταυτότητας.
Αυτές οι μεταλλάξεις δεν ήταν βέβαια άσχετες με τη σταδιακή εξασθένιση και τελική διάλυση του «αντίπαλου δέους» του καπιταλισμού, καθώς είχε πλέον τη δυνατότητα να αφαιρεί σταδιακά από θέση ισχύος τα δικαιώματα που αναγκάστηκε να παραχωρήσει στην εργατική τάξη. Οι καπιταλιστές αισθανόμενοι πλέον ασφαλή τα κεφάλια τους στους ώμους, επιχειρούν μια βίαιη επαναφορά στην πρότερη κατάσταση με κυνισμό και περίσσεια αγριότητα.
Συνολικά, ο νέος αναθεωρητισμός δείχνει να γνωρίζει τι θέλει να εγκαταλείψει αποδεχόμενος πλήρως την οικονομική λογική του συστήματος , αλλά δεν μπορεί να προσδιορίσει πού θέλει να πάει, δεδομένου ότι έχει εγκλωβιστεί στις σημερινές δυνατότητες του καπιταλισμού, καθώς και στην αστικοποίηση των παραδοσιακών του δυνάμεων και δεν μπορεί να σκεφτεί κάτι διαφορετικό. Στην πραγματικότητα παρακολουθούμε τον αργό θάνατο του σοσιαλδημοκρατικού / σοσιαλιστικού προτάγματος από την προοδευτική ευρωπαϊκή πολιτική. Η εμμονή στο αποτυχημένο μοντέλο της σύγχρονης Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας, δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε αδιέξοδα και το ΠΑΣΟΚ .Όχι μόνο γιατί αυτό το μοντέλο ωραιοποιεί τον καπιταλισμό, παρακάμπτοντας το πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενο του Σοσιαλισμού, αλλά γιατί έχει πλήρως υποστεί οριστική μετάλλαξη. Η αποδοχή του νεοφιλελευθερισμού από σοσιαλδημοκρατικές ηγεσίες, σημαίνει ότι πλέον η σοσιαλδημοκρατία έχει γίνει ένα καθαρά αστικό κόμμα και δεν έχει σχέση με την «παλιά» σοσιαλδημοκρατία, ούτε στο πρόγραμμα, ούτε στις ιδέες ούτε ακόμα και στην κοινωνική της βάση, τον κόσμο που εκφράζει δηλαδή. Αυτή η άποψη φαίνεται να ταιριάζει με τις εμπειρίες εκατομμυρίων εργαζόμενων και νεολαίας που έχουν υποστεί τις πιο σκληρές επιθέσεις από «σοσιαλιστικές» κυβερνήσεις και βλέπουν τα κόμματα που ίσως παλιότερα πίστευαν, τώρα να βρίσκονται συχνά στην απέναντι πλευρά, όταν παλεύουν.
«Απορρίπτουμε το μοντέλο της Σοσιαλδημοκρατίας γιατί ωραιοποιεί τον καπιταλισμό , παρακάμπτοντας το πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενο του Σοσιαλισμού» επέμεινε ο Ανδρέας Παπανδρέου!
Συμπερασματικά τα Ευρωπαϊκά Σοσιαλιστικά κόμματα είναι καιρός να επαναπροσδιορίσουν το πολιτικό τους πρόταγμα και να αποφασίσουν τη σύγκρουση με τον καπιταλισμό εγκαταλείποντας τα ιδεολογήματα περί ευρείας «κεντροαριστεράς», που αποτελούν μια ακόμα μετάλλαξη της Σοσιαλδημοκρατίας μέσα στην ίδια λογική της συμφιλίωσης και συμπόρευσης με το πολιτικοοικονομικό σύστημα του καπιταλισμού, που δεν καταλαβαίνει από τέτοιες αβρότητες. Στην πολιτική τους ατζέντα πρέπει να μπουν επιτακτικά οι ανάγκες των ανθρώπων και των κοινωνιών μετατοπίζοντας –στην ανάγκη βίαια-την κυριαρχία των τραπεζιτών και των αγορών, ακόμα και αν χρειαστεί να ανατραπούν πολλές από τις διεθνείς συμφωνίες και πρωτόκολλα που ήταν κομμένα και ραμμένα στα δικά τους μέτρα. Άλλωστε η μορφή και η πολιτικοοικονομική δομή της σημερινής Ε.Ε. ήταν δημιούργημα των δεξιών συντηρητικών κυβερνήσεων με «πινελιές» από τα Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, που επηρέασαν την πολιτική της διαδρομή στα μέσα και τα τέλη του 20ου αιώνα. Πρέπει να προσδιορίσουν το «κινηματικό» του φαντασιακό στην κατεύθυνση μιας νέας «Σοσιαλιστικής τάξης πραγμάτων». Η δικτύωση και η εμβέλεια ενός τέτοιου κινήματος δεν πρέπει να περιοριστεί και να παραμείνει κατακερματισμένο στα όρια των κρατών –μελών της Ε.Ε., αλλά να πάρει Πανευρωπαϊκό χαρακτήρα στην προοπτική της δημιουργίας ενός Πανευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού κινήματος, που θα αλλάξει ριζικά τη φιλοσοφία και την πολιτικοοικονομική δομή της Ευρώπης. Ένα τέτοιο κίνημα μπορεί να γεννηθεί στην Ελλάδα. Η Ευρώπη έχει ανάγκη από ένα καινούργιο κύμα «Αναγέννησης». Μιας αναγέννησης για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, χωρίς καταπίεση , χωρίς αλλοτρίωση. Μια κοινωνία ανοιχτή και σύγχρονη, δημοκρατική και δίκαιη, ελεύθερη και αυτοδιαχειριστική, μια κοινωνία πολιτών με ελευθερίες και δικαιώματα, με αυτονομία. Για να βρει το πραγματικό της περιεχόμενο η λέξη ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ
Είτε συμμαχία είτε ανταγωνισμό επιδιώξουν τα Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα με το φαντασιακό αυτό, είναι χαμένα από χέρι, στον βαθμό που δεν μπορούν να συγκροτήσουν ένα όραμα που να περιέχει όχι την αρνητική αλλά τη θετική προοπτική. Δηλαδή το τι είναι και τι μπορεί να είναι μια ουσιαστικά προοδευτική και ταυτόχρονα υπεύθυνη διακυβέρνηση, πώς θα επιδιωχθεί και με ποιους. Ένα όραμα που να υπερβαίνει τον συγκυριακά αντιπολιτευτικό χαρακτήρα και μπορεί να δώσει έκφραση στις προσδοκίες των πολιτών. Αν δεν συγκροτήσουν οι σοσιαλιστές και ο αριστερός-προοδευτικός χώρος γενικότερα ένα καινούργιο όραμα ικανό να επηρεάσει το φαντασιακό της κοινωνίας, τότε δεν τίθεται σε κίνδυνο μόνο ο σοσιαλιστικός χώρος, αλλά συνολικά η πορεία της Ε.Ε. με τις όποιες συνέπειες στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών, μεταξύ των οποίων και των Ελλήνων.
Τα Σοσιαλδημοκρατικά και σοσιαλιστικά κόμματα γεννήθηκαν ως κόμματα του κόσμου της εργασίας και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Προσπαθούσαν να διαμορφώσουν ένα πρόγραμμα διεκδικήσεων και στόχων για το εργατικό κίνημα ενώ συγχρόνως ο τελικός τους σκοπός ήταν αυτός της ανατροπής του παρόντος συστήματος.
Ήταν ιστορικά ο «άλλος δρόμος» προς την άρση των κοινωνικών αδικιών , που σε άλλες χώρες έγινε με επαναστάσεις και πολύ αίμα. Ή αλλιώς ο ειρηνικός συμβιβασμός των καπιταλιστών με την εργατική τάξη μπροστά στον κίνδυνο να χάσουν μαζί με τα προνόμια και τη νομή της εξουσίας κι αυτά τα ίδια τα κεφάλια τους, όσο το φάντασμα του Στάλιν πλανιόταν στα πολιτικά δρώμενα της Ευρώπης. Η συνεχής πάλη μεταξύ τελικού σκοπού και καθημερινών στόχων, τα οδήγησε σε τρεις μεγάλες αναθεωρήσεις.
Με την πρώτη εγκατέλειψαν ουσιαστικά τον στόχο της επανάστασης και υιοθέτησαν την πορεία προς τον σοσιαλισμό μέσα από μεταρρυθμίσεις, εντός του καπιταλιστικού συστήματος και όχι εναντίον του.
Με τη δεύτερη αναθεώρηση εγκατέλειψαν κάθε σχεδιασμό υπέρβασης του καπιταλισμού, επιδιώκοντας κυρίως να του δώσουν ένα περισσότερο κοινωνικό και δίκαιο πρόσωπο. Η αναθεώρηση αυτή οδήγησε τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα σε "συμφιλίωση με τον καπιταλισμό" σύμφωνα όμως με σοσιαλδημοκρατικούς όρους . Κλασικό παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Γερμανίας που εγκατέλειψε επισήμως το μαρξισμό, ακόμα και σαν εργαλείο πολιτικής ανάλυσης..
Σήμερα, βρίσκονται σε μια διαδικασία τρίτης αναθεώρησης, η οποία οδήγησε τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στη συμφιλίωση με τον καπιταλισμό αυτή τη φορά με όρους νεοφιλελευθερισμού (στην εποχή της παγκοσμιοποίησης). Οι σοσιαλδημοκράτες επιδιώκουν να εμφανιστούν ως οι εκσυγχρονιστές και οι πιο αποτελεσματικοί διαχειριστές του καπιταλιστικού συστήματος.
Αυτός ο νέος αναθεωρητισμός, τείνει, μετά την εγκατάλειψη των θέσεων της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας, να εγκαταλείψει και τα σύμβολα, τις ιστορικές παραστάσεις και εικόνες που την συνόδευαν από την ημέρα της εμφάνισής της στο ιστορικό προσκήνιο. Η αλλαγή των συμβόλων σηματοδοτεί την συνειδητή απόφαση εγκατάλειψης του παρελθόντος . Σήμερα τα ιστορικά εργατικά κόμματα της Δύσης βιώνουν μία ακόμα κρίση, που τώρα όμως αγγίζει τον πυρήνα της ιστορικής τους ταυτότητας.
Αυτές οι μεταλλάξεις δεν ήταν βέβαια άσχετες με τη σταδιακή εξασθένιση και τελική διάλυση του «αντίπαλου δέους» του καπιταλισμού, καθώς είχε πλέον τη δυνατότητα να αφαιρεί σταδιακά από θέση ισχύος τα δικαιώματα που αναγκάστηκε να παραχωρήσει στην εργατική τάξη. Οι καπιταλιστές αισθανόμενοι πλέον ασφαλή τα κεφάλια τους στους ώμους, επιχειρούν μια βίαιη επαναφορά στην πρότερη κατάσταση με κυνισμό και περίσσεια αγριότητα.
Συνολικά, ο νέος αναθεωρητισμός δείχνει να γνωρίζει τι θέλει να εγκαταλείψει αποδεχόμενος πλήρως την οικονομική λογική του συστήματος , αλλά δεν μπορεί να προσδιορίσει πού θέλει να πάει, δεδομένου ότι έχει εγκλωβιστεί στις σημερινές δυνατότητες του καπιταλισμού, καθώς και στην αστικοποίηση των παραδοσιακών του δυνάμεων και δεν μπορεί να σκεφτεί κάτι διαφορετικό. Στην πραγματικότητα παρακολουθούμε τον αργό θάνατο του σοσιαλδημοκρατικού / σοσιαλιστικού προτάγματος από την προοδευτική ευρωπαϊκή πολιτική. Η εμμονή στο αποτυχημένο μοντέλο της σύγχρονης Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας, δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε αδιέξοδα και το ΠΑΣΟΚ .Όχι μόνο γιατί αυτό το μοντέλο ωραιοποιεί τον καπιταλισμό, παρακάμπτοντας το πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενο του Σοσιαλισμού, αλλά γιατί έχει πλήρως υποστεί οριστική μετάλλαξη. Η αποδοχή του νεοφιλελευθερισμού από σοσιαλδημοκρατικές ηγεσίες, σημαίνει ότι πλέον η σοσιαλδημοκρατία έχει γίνει ένα καθαρά αστικό κόμμα και δεν έχει σχέση με την «παλιά» σοσιαλδημοκρατία, ούτε στο πρόγραμμα, ούτε στις ιδέες ούτε ακόμα και στην κοινωνική της βάση, τον κόσμο που εκφράζει δηλαδή. Αυτή η άποψη φαίνεται να ταιριάζει με τις εμπειρίες εκατομμυρίων εργαζόμενων και νεολαίας που έχουν υποστεί τις πιο σκληρές επιθέσεις από «σοσιαλιστικές» κυβερνήσεις και βλέπουν τα κόμματα που ίσως παλιότερα πίστευαν, τώρα να βρίσκονται συχνά στην απέναντι πλευρά, όταν παλεύουν.
«Απορρίπτουμε το μοντέλο της Σοσιαλδημοκρατίας γιατί ωραιοποιεί τον καπιταλισμό , παρακάμπτοντας το πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενο του Σοσιαλισμού» επέμεινε ο Ανδρέας Παπανδρέου!
Συμπερασματικά τα Ευρωπαϊκά Σοσιαλιστικά κόμματα είναι καιρός να επαναπροσδιορίσουν το πολιτικό τους πρόταγμα και να αποφασίσουν τη σύγκρουση με τον καπιταλισμό εγκαταλείποντας τα ιδεολογήματα περί ευρείας «κεντροαριστεράς», που αποτελούν μια ακόμα μετάλλαξη της Σοσιαλδημοκρατίας μέσα στην ίδια λογική της συμφιλίωσης και συμπόρευσης με το πολιτικοοικονομικό σύστημα του καπιταλισμού, που δεν καταλαβαίνει από τέτοιες αβρότητες. Στην πολιτική τους ατζέντα πρέπει να μπουν επιτακτικά οι ανάγκες των ανθρώπων και των κοινωνιών μετατοπίζοντας –στην ανάγκη βίαια-την κυριαρχία των τραπεζιτών και των αγορών, ακόμα και αν χρειαστεί να ανατραπούν πολλές από τις διεθνείς συμφωνίες και πρωτόκολλα που ήταν κομμένα και ραμμένα στα δικά τους μέτρα. Άλλωστε η μορφή και η πολιτικοοικονομική δομή της σημερινής Ε.Ε. ήταν δημιούργημα των δεξιών συντηρητικών κυβερνήσεων με «πινελιές» από τα Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, που επηρέασαν την πολιτική της διαδρομή στα μέσα και τα τέλη του 20ου αιώνα. Πρέπει να προσδιορίσουν το «κινηματικό» του φαντασιακό στην κατεύθυνση μιας νέας «Σοσιαλιστικής τάξης πραγμάτων». Η δικτύωση και η εμβέλεια ενός τέτοιου κινήματος δεν πρέπει να περιοριστεί και να παραμείνει κατακερματισμένο στα όρια των κρατών –μελών της Ε.Ε., αλλά να πάρει Πανευρωπαϊκό χαρακτήρα στην προοπτική της δημιουργίας ενός Πανευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού κινήματος, που θα αλλάξει ριζικά τη φιλοσοφία και την πολιτικοοικονομική δομή της Ευρώπης. Ένα τέτοιο κίνημα μπορεί να γεννηθεί στην Ελλάδα. Η Ευρώπη έχει ανάγκη από ένα καινούργιο κύμα «Αναγέννησης». Μιας αναγέννησης για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, χωρίς καταπίεση , χωρίς αλλοτρίωση. Μια κοινωνία ανοιχτή και σύγχρονη, δημοκρατική και δίκαιη, ελεύθερη και αυτοδιαχειριστική, μια κοινωνία πολιτών με ελευθερίες και δικαιώματα, με αυτονομία. Για να βρει το πραγματικό της περιεχόμενο η λέξη ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ
Σχόλια