Μεταξύ τρόμου και απελπισίας υπάρχει το θάρρος και η σύνεση.
29/05/2012
Τι φοβάσαι;
Στις 4 Μαρτίου 1933, στην Ουάσιγκτον,
τον καιρό του ζόφου, ανάμεσα στα ανθρώπινα και οικονομικά ερείπια μιας
χώρας χτυπημένης από το Μεγάλο Κραχ, ένας νέος Πρόεδρος, ο Ρούζβελτ,
ξεκινούσε την εναρκτήρια ομιλία του με την εξής φράση: «Πριν απ όλα θέλω
να τονίσω την ακλόνητη πεποίθησή μου ότι το μόνο που έχουμε να
φοβόμαστε είναι ο φόβος ο ίδιος- ο απρόσωπος, παράλογος, αδικαιολόγητος
τρόμος που παραλύει τις προσπάθειες που απαιτούνται ώστε να μετατρέψουμε
την υποχώρηση σε πρόοδο».
Είναι μια διατύπωση μνημειώδης, μια από τις σημαντικότερες φράσεις που εκφώνησε πολιτικός στον 20ο αιώνα. Στην Αθήνα του 2012, ανάμεσα σε αντίστοιχα οικονομικά και ανθρώπινα ερείπια, η φράση είναι επίκαιρη όσο ποτέ. Ο φόβος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός μας.
Γιατί, αν τα πράγματα σήμερα είναι πολύ χειρότερα απ’ όσο ήταν την ώρα της χρεοκοπίας, πριν δύο χρόνια, αυτό οφείλεται εκτός όλων των άλλων και στο ότι περιδεείς κυβερνήτες, έντρομοι οι ίδιοι, προσπάθησαν να χτίσουν συναίνεση όχι επί της αλήθειας για την κατάστασή μας ή επί της δικαιοσύνης των μέτρων που ελάμβαναν, αλλά επί του φόβου. Και η τρέχουσα καμπάνια φόβου που πάει να κυριαρχήσει στην προεκλογική περίοδο, απειλεί να τα κάνει όλα ακόμη χειρότερα. Ένα: γιατί σβήνει τα τελευταία ίχνη εμπιστοσύνης, αισιοδοξίας, ελπίδας- και χωρίς αυτά και το τελειότερο οικονομικό μοντέλο είναι καταδικασμένο να αποτύχει. Δύο: γιατί βαθαίνει τις τάφρους και υπονομεύει την αυριανή διακυβέρνηση- εκτός κι αν νομίζει κανείς ότι η χώρα μπορεί να σωθεί κομμένη στα δύο, σαν ένα ντέρμπι Τρομαγμένοι εναντίον Απελπισμένων.
Αυτή είναι η γνώμη μου- και η γνώμη ανθρώπων πολύ σοφότερων από εμένα. Την κατέθεσα χθες, εδώ στο protagon.
Αλλά, τούτου λεχθέντος, μένω άναυδος εμπρός σε μια στάση που συνοψίζεται στο: «και τι έχω να χάσω; τα έχω χάσει ήδη όλα». Πρώτον γιατί πρέπει να είναι κάποιος εξαιρετικά ανόητος ή ανιστόρητος για να πιστεύει ότι φθάσαμε στον πάτο και χειρότερα δεν έχει. Έχει. Και δεύτερον, γιατί είναι άλλο το «σιγά μην φοβηθώ» του Αγγελάκα κι άλλο το «αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλλων», άλλο το «δεν φοβάμαι, ελπίζω» και άλλο το «δεν φοβάμαι, μισώ», άλλο η απόρριψη του φόβου και άλλο η παραγνώριση των κινδύνων.
Να απορρίψουμε τον φόβο και όσους τον εμπορεύονται. Αλλά μην παραγνωρίζουμε τους κινδύνους. Γιατί κίνδυνοι υπάρχουν.
Η Ελλάδα, πρώτον, εξακολουθεί να έχει πρωτογενές έλλειμμα, δηλαδή λείπουν χρήματα από το δημόσιο ταμείο πριν πληρώσουμε (ή ακόμη κι αν δεν πληρώσουμε) ένα ευρώ για τόκους. Ο Γ. Σταθάκης, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, υπολογίζει ότι το έλλειμμα αυτό μπορεί να φθάσει φέτος το 3-4%. Αν το έλλειμμα αυτό δεν χρηματοδοτηθεί από την τρόικα θα χρηματοδοτηθεί από πρόσθετα μέτρα λιτότητας που θα κάνουν την ύφεση βαθύτερη, άρα το έλλειμμα μεγαλύτερο και ούτω καθ εξής.
Η Ελλάδα, δεύτερον, έχει, παρ όλες τις περικοπές, ένα έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, δηλαδή διαφορά μεταξύ εισαγωγών και εξαγωγών, που για εφέτος, με τους συντηρητικότερους υπολογισμούς, θα ξεπεράσει το 8% του ΑΕΠ. Το έλλειμμα αυτό το χρηματοδοτεί η ΕΚΤ. Αν πάψει να το χρηματοδοτεί, η χώρα καταρρέει και οδηγείται υποχρεωτικά εκτός ευρώ, σε μια άβυσσο που έχει κορώνα την δραχμή και γράμματα το κοινωνικό χάος και την κυριαρχία μιας νέας τάξης μαυραγοριτών.
Και, τρίτον, η ευρωζώνη είναι, πράγματι, πιθανόν να μην επιβιώσει μιας ελληνικής εξόδου. Οι συνέπειες μπορεί πράγματι να αποδειχθούν «πυρηνικές», που λέει και ο Τσίπρας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα συμβεί το μοιραίο. Και με την Ευρώπη ολόκληρη να βυθίζεται σε μια νέα εκδοχή της δεκαετίας του 30, η πιό αδύναμη οικονομία της, εμείς, θα βρεθούμε σε ακόμη χειρότερη θέση.
Απαριθμώ, σχηματικά, ενδεχόμενους κινδύνους. Όχι για να επαναφέρω από την πίσω πόρτα τον φόβο που μόλις ξόρκισα. Αλλά για να δικαιώσω αυτό που η κοινή λογική νιώθω να φωνάζει εις ώτα μη ακουόντων πολιτικών ηγετών: Ότι για να διαχειριστούμε τους κινδύνους και να αδράξουμε την ευκαιρία συντονισμού με μια αλλαγή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που μόλις αρχίζει να αχνοφαίνεται στον ορίζοντα, χρειαζόμαστε θάρρος και όχι φόβο, σύνεση και όχι μισαλλοδοξία, συναίνεση και όχι αναβίωση των διαχωριστικών γραμμών της δεκαετίας του 50, και προπάντων εθνικό σχέδιο που να αντικαταστήσει το αποτυχημένο, αποικιακό σχέδιο που μας επέβαλαν- κι αυτό το εθνικό σχέδιο κανείς ως τώρα δεν ακούω να το συζητά.
Και για έναν ακόμη λόγο: Δύο χρόνια τώρα η Ελλάδα βουλιάζει στην κατάθλιψη, αλλά δεν αλλάζει. Αναπαράγει τον εαυτό της και το χρεοκοπημένο της πολιτικό σύστημα σε χαμηλότερο, φτωχότερο επίπεδο. Κι αυτό θα απαντούσα τελικά σ’ εκείνον που ρωτά «και τι έχω να φοβηθώ, τι έχω να χάσω;» Έχεις να χάσεις μια μεγάλη ευκαιρία να αλλάξει η πραγματική αιτία της χρεοκοπίας- που είναι πολιτική, όχι οικονομική. Και το κόστος αυτής της χαμένης ευκαιρίας θα είναι πολύ βαρύ για τους ώμους όλων μας.-
Είναι μια διατύπωση μνημειώδης, μια από τις σημαντικότερες φράσεις που εκφώνησε πολιτικός στον 20ο αιώνα. Στην Αθήνα του 2012, ανάμεσα σε αντίστοιχα οικονομικά και ανθρώπινα ερείπια, η φράση είναι επίκαιρη όσο ποτέ. Ο φόβος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός μας.
Γιατί, αν τα πράγματα σήμερα είναι πολύ χειρότερα απ’ όσο ήταν την ώρα της χρεοκοπίας, πριν δύο χρόνια, αυτό οφείλεται εκτός όλων των άλλων και στο ότι περιδεείς κυβερνήτες, έντρομοι οι ίδιοι, προσπάθησαν να χτίσουν συναίνεση όχι επί της αλήθειας για την κατάστασή μας ή επί της δικαιοσύνης των μέτρων που ελάμβαναν, αλλά επί του φόβου. Και η τρέχουσα καμπάνια φόβου που πάει να κυριαρχήσει στην προεκλογική περίοδο, απειλεί να τα κάνει όλα ακόμη χειρότερα. Ένα: γιατί σβήνει τα τελευταία ίχνη εμπιστοσύνης, αισιοδοξίας, ελπίδας- και χωρίς αυτά και το τελειότερο οικονομικό μοντέλο είναι καταδικασμένο να αποτύχει. Δύο: γιατί βαθαίνει τις τάφρους και υπονομεύει την αυριανή διακυβέρνηση- εκτός κι αν νομίζει κανείς ότι η χώρα μπορεί να σωθεί κομμένη στα δύο, σαν ένα ντέρμπι Τρομαγμένοι εναντίον Απελπισμένων.
Αυτή είναι η γνώμη μου- και η γνώμη ανθρώπων πολύ σοφότερων από εμένα. Την κατέθεσα χθες, εδώ στο protagon.
Αλλά, τούτου λεχθέντος, μένω άναυδος εμπρός σε μια στάση που συνοψίζεται στο: «και τι έχω να χάσω; τα έχω χάσει ήδη όλα». Πρώτον γιατί πρέπει να είναι κάποιος εξαιρετικά ανόητος ή ανιστόρητος για να πιστεύει ότι φθάσαμε στον πάτο και χειρότερα δεν έχει. Έχει. Και δεύτερον, γιατί είναι άλλο το «σιγά μην φοβηθώ» του Αγγελάκα κι άλλο το «αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλλων», άλλο το «δεν φοβάμαι, ελπίζω» και άλλο το «δεν φοβάμαι, μισώ», άλλο η απόρριψη του φόβου και άλλο η παραγνώριση των κινδύνων.
Να απορρίψουμε τον φόβο και όσους τον εμπορεύονται. Αλλά μην παραγνωρίζουμε τους κινδύνους. Γιατί κίνδυνοι υπάρχουν.
Η Ελλάδα, πρώτον, εξακολουθεί να έχει πρωτογενές έλλειμμα, δηλαδή λείπουν χρήματα από το δημόσιο ταμείο πριν πληρώσουμε (ή ακόμη κι αν δεν πληρώσουμε) ένα ευρώ για τόκους. Ο Γ. Σταθάκης, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, υπολογίζει ότι το έλλειμμα αυτό μπορεί να φθάσει φέτος το 3-4%. Αν το έλλειμμα αυτό δεν χρηματοδοτηθεί από την τρόικα θα χρηματοδοτηθεί από πρόσθετα μέτρα λιτότητας που θα κάνουν την ύφεση βαθύτερη, άρα το έλλειμμα μεγαλύτερο και ούτω καθ εξής.
Η Ελλάδα, δεύτερον, έχει, παρ όλες τις περικοπές, ένα έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, δηλαδή διαφορά μεταξύ εισαγωγών και εξαγωγών, που για εφέτος, με τους συντηρητικότερους υπολογισμούς, θα ξεπεράσει το 8% του ΑΕΠ. Το έλλειμμα αυτό το χρηματοδοτεί η ΕΚΤ. Αν πάψει να το χρηματοδοτεί, η χώρα καταρρέει και οδηγείται υποχρεωτικά εκτός ευρώ, σε μια άβυσσο που έχει κορώνα την δραχμή και γράμματα το κοινωνικό χάος και την κυριαρχία μιας νέας τάξης μαυραγοριτών.
Και, τρίτον, η ευρωζώνη είναι, πράγματι, πιθανόν να μην επιβιώσει μιας ελληνικής εξόδου. Οι συνέπειες μπορεί πράγματι να αποδειχθούν «πυρηνικές», που λέει και ο Τσίπρας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα συμβεί το μοιραίο. Και με την Ευρώπη ολόκληρη να βυθίζεται σε μια νέα εκδοχή της δεκαετίας του 30, η πιό αδύναμη οικονομία της, εμείς, θα βρεθούμε σε ακόμη χειρότερη θέση.
Απαριθμώ, σχηματικά, ενδεχόμενους κινδύνους. Όχι για να επαναφέρω από την πίσω πόρτα τον φόβο που μόλις ξόρκισα. Αλλά για να δικαιώσω αυτό που η κοινή λογική νιώθω να φωνάζει εις ώτα μη ακουόντων πολιτικών ηγετών: Ότι για να διαχειριστούμε τους κινδύνους και να αδράξουμε την ευκαιρία συντονισμού με μια αλλαγή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που μόλις αρχίζει να αχνοφαίνεται στον ορίζοντα, χρειαζόμαστε θάρρος και όχι φόβο, σύνεση και όχι μισαλλοδοξία, συναίνεση και όχι αναβίωση των διαχωριστικών γραμμών της δεκαετίας του 50, και προπάντων εθνικό σχέδιο που να αντικαταστήσει το αποτυχημένο, αποικιακό σχέδιο που μας επέβαλαν- κι αυτό το εθνικό σχέδιο κανείς ως τώρα δεν ακούω να το συζητά.
Και για έναν ακόμη λόγο: Δύο χρόνια τώρα η Ελλάδα βουλιάζει στην κατάθλιψη, αλλά δεν αλλάζει. Αναπαράγει τον εαυτό της και το χρεοκοπημένο της πολιτικό σύστημα σε χαμηλότερο, φτωχότερο επίπεδο. Κι αυτό θα απαντούσα τελικά σ’ εκείνον που ρωτά «και τι έχω να φοβηθώ, τι έχω να χάσω;» Έχεις να χάσεις μια μεγάλη ευκαιρία να αλλάξει η πραγματική αιτία της χρεοκοπίας- που είναι πολιτική, όχι οικονομική. Και το κόστος αυτής της χαμένης ευκαιρίας θα είναι πολύ βαρύ για τους ώμους όλων μας.-
Σχόλια