Ταρζάν: ρατσιστής ή οικολόγος πολεμιστής;

Αποδομείται ο μύθος του άρχοντα της Ζούγκλας
TΗΕ ΙΝDΕΡΕΝDΕΝΤ , Του John Lichfield
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Πέμπτη 18 Ιουνίου 2009 στα ΝΕΑ

«Ο Ταρζάν των Πιθήκων». Ο Τζόνι Βαϊσμίλερ ετοιμάζεται να επιτεθεί στο θύμα του στη χολιγουντιανή ταινία του 1932

Η έκθεση
Στο μουσείο Quai Βranly του Παρισιού, αυθεντικά αφρικανικά χειροτεχνήματα (βλέπετε κάτω) εκτίθενται μαζί με φωτογραφίες και κόμικς του Ταρζάν
Μια νέα έκθεση στο Παρίσι διερευνά όσα αποκαλύπτουν οι ιστορίες του Ταρζάν σχετικά με την κατανόηση που δείχνουμε στην αφρικανική κουλτούρα.

Εάν επισκεφθείτε τον πύργο του Άιφελ αυτό το καλοκαίρι, μπορείτε να αναζητήσε το μουσείο Quai Βranly, που βρίσκεται πολύ κοντά. Είναι αφιερωμένο σε μη δυτικές μορφές τέχνης και πρόσφατα εγκαταστάθηκε σε αυτό ο... Ταρζάν. Το Παρίσι είναι η πόλη για να επισκεφθεί κανείς την πιο καλά οργανωμένη έκθεση που έχει γίνει ποτέ για τον Ταρζάν, γνωστό και ως λόρδο Γκρέιστοκ, καθώς ήταν Άγγλος αριστοκράτης, ορφανός, τον οποίο υιοθέτησαν πίθηκοι της αφρικανικής ζούγκλας. Ήταν λογοτεχνικό δημιούργημα ενός Αμερικανού συγγραφέα, του Έντγκαρ Ράις Μπάροους, ο οποίος δεν μπήκε ποτέ στον κόπο να επισκεφθεί την Αφρική (και γνώριζε τόσο λίγα για τη Μαύρη Ήπειρο ώστε έβαλε τον ήρωά του να παλεύει και με τίγρεις και με λιοντάρια).

Λεοπάρ αμφίεση
Το μουσείο αποφάσισε να αποδομήσει τον μύθο του Ταρζάν σε μια προσπάθεια να ερευνήσει πόσο κατανοεί η λαϊκή δυτική κουλτούρα πολιτισμούς από άλλες περιοχές του κόσμου. Είναι ο Ταρζάν ένας σεξιστής, ρατσιστής που απαιτεί υποταγή από την Τζέιν και συμπεριφέρεται στους μαύρους σαν να ήταν μικρά παιδιά; Είναι ένας υπερόπτης αποικιοκράτης με λεοπάρ αμφίεση; Υπήρξε ο πρώτος οικολόγος ήρωας, ένας άνδρας με ανακυκλώσιμα ρούχα από τοπικές πηγές που πάλεψε για τη διάσωση της παρθένας ζούγκλας από άπληστα εμπορικά συμφέροντα;

Σύμφωνα με τον επιμελητή της έκθεσης, τον διάσημο Γάλλο κοινωνιολόγο και ανθρωπολόγο Ροζέ Μπουλέ, εξαρτάται για ποιον Ταρζάν μιλάμε. «Υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ του αρχικού ήρωα των διηγημάτων του Μπάροους και τον πολιτισμικά αποδυναμωμένο Ταρζάν των ταινιών του Χόλιγουντ» λέει. «Ο χαρακτήρας, έτσι όπως τον έπλασε ο συγγραφέας, ήταν περίπλοκος και μιλούσε 12 γλώσσες. Ο ήρωας των ταινιών ήταν συχνά μια καρικατούρα που μούγκριζε». Η πρώτη γλώσσα του Ταρζάν, στο αρχικό διήγημα του 1912, ήταν η γλώσσα των πιθήκων- πολύ πριν οι επιστήμονες αποκαλύψουν ότι οι πίθηκοι διαθέτουν γλώσσα επικοινωνίας.

Οι ογδόντα ταινίες
Η έκθεση που εγκαινίαστηκε χθες και θα διαρκέσει έως τις 29 Σεπτεμβρίου, διερευνά μεταξύ άλλων και τις 80 ταινίες του Ταρζάν- σε αυτές περιλαμβάνεται η σειρά των 12 ταινιών που γυρίστηκαν στις δεκαετίες του ΄30 και του ΄40 με πρωταγωνιστή τον Τζόνι Βαϊσμίλερ- χωρίς να αγνοεί τον ερωτισμό που ήταν εμφανής σε αρκετές από αυτές. Στην έκθεση περιλαμβάνεται μια συλλογή από κόμικς του Ταρζάν αλλά και αυθεντικά αφρικανικά αντικειμένα όπως λόγχες και ασπίδες.

Ένας άλλος Γάλλος ανθρωπολόγος, ο Πασκάλ Ντιμπιέ, υποστηρίζει στον κατάλογο της έκθεσης ότι ο Ταρζάν είναι ο τέλειος ήρωας για τη μεταμοντέρνα εποχή μας. «Φθάσαμε επιτέλους στο σημείο να κατανοήσουμε ότι είμαστε μέρος της φύσης» γράφει. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η φύση πρέπει να αποτελέσει τη βάση του μελλοντικού πολιτισμού. Είναι το βασικό ζήτημα του 21ου αιώνα. Ο Ταρζάν, εάν είναι ακόμα αρκετά ευλύγιστος για να πιαστεί από ένα νέο κλαδί, παραμένει ολοζώντανος».